سس ووسترشِر و تاریخچه آن
Worcestershire sauce

سس ووسترشِر (Worcestershire sauce) یکی از معروفترین سسهای انگلیسی است که در آشپزی فرنگی بسیار استفاده میشود. در فارسی به نامهای ورستر شایر و ورچستر شایر نیز مطرح شده است، اما تلفظ اصلی آن همان ووسترشر یا به اختصار ووستر است. این سس جز سسهای تخمیری است که بطور سنتی برای تهیه آن حداقل نیاز به ۱۸ ماه زمان است. سس ووسترشر عطر و طعمی منحصر به فرد داشته و اغلب برای بهبود کیفیت خوشمزگی به دستور تهیه غذاها و نوشیدنیها اضافه میشود. علاوه بر طعم جادویی که ووسترشر به غذا میدهد، دارای چند ویژگی خاص است؛ اول رازآلود بودن مواد اولیه و دستور تهیه اصلی آن و دوم محبوبیت بالایی که در کمتر از یک قرن در فرهنگ غذایی مردم دنیا پیدا کرده است.
این چاشنی شگفت انگیز برای اولین بار به دست دو شیمیدان اهل شهر ووستر انگلستان به نامهای جان ویلی لئا و ویلیام هنری پرینز ساخته شد. این دو در سال ۱۸۳۰ دستورالعمل تهیه این سس را ابداع کردند اما با توجه به آن که مزه سس باب میل نبود آن را کنار گذاشته بودند و فراموش شد. چندین ماه بعد بشکهای از این سس در حالی که جا افتاده و مزهاش ملایمتر شده بود، کشف شد و به این ترتیب سس ووسترشر نام گرفت. در تمام دنیا سس ووستر با نام تجاری Lea and Perrins شناخته میشود، که توسط این دو نفر تاسیس شد و تا به امروز دستور تهیه و مواد اولیه آن مخفی باقیمانده است. اگر چه این سس با نامهای تجاری دیگری نیز عرضه میشود، اما معمولا در مواد اولیه با سس اصلی تفاوت دارند.
تاریخچه پیدایش سسهای تخمیری به زمان یونان و رم باستان باز میگردد. سس ماهی تخمیر شده به نام garum جز اصلیترین چاشنیهای غذاهای گرم آن مناطق بوده است. دستورهای مشابه این سس نخستین بار در قرن چهارم و پنجم میلادی توسط یک تاریخ نگار اروپایی مطرح شد که سپس با گذشت قرنها اولین بار در قرن هفدهم میلادی رواج پیدا کرد.
اولین بار در سال ۱۸۳۰ جان ویلی لئا و ویلیام هنری پرینز در آزمایشگاه شخصی خود اقدام به ساخت این سس کردند اما به علت طعم قوی و تند آن تقریبا سس غیر قابل خوردن بود. آنها سس آماده شده را درون زیرزمین رها کردند و بعد از ماهها که دوباره میخواستند اقدام به ساخت این سس کنند، متوجه میشوند که سس آنها تخمیر شده و طعم مطبوعی دارد. در سال ۱۸۳۸ اولین بطری سس ووسترشر تحت نام برند Lea and Perrins عرضه شد و اولین کارخانه آنها در سال ۱۸۹۷ در نزدیکی شهر ووستر ساخته شد. برند Lea and Perrins در سال ۱۹۳۰ توسط کمپانی HP Foods خریداری شد و در نهایت این برند در سال ۲۰۰۵ توسط Heinz تحت تملک قرار گرفت.
اگر چه دستور تهیههای بسیاری از این سس وجود دارد اما همچنان با گذشت سالها دستور تهیه اصلی و مراحل تولید به صورت مخفی باقی مانده است. اما عموما ووستر از عصاره جو، سرکه، ملاس، شکر، نمک، ماهی خشک شده آنچوی، عصاره تمبرهندی، پیاز، سیر، نمک و فلفل و لیمو بعلاوه برخی دیگر از ادویهها تهیه میشود. با توجه به میزان بالای مواد اولیه کار تهیه سس ووسترشر (اگر اصالت دستور تهیه اصلی نباشد) در خانه آسان است و زمان زیادی نیاز نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید : طرز تهیه سس ووسترشر کلاسیک