پستو – سس ایتالیایی
Pesto
پِستو (Pesto) که گاهی اوقات با نام پاستو نیز شناخته میشود، یک سس یا چاشنی معروف ایتالیایی متعلق به شهر جنوا در منطقه لیگوریا میباشد. البته تلفظ کامل و صحیح آن در زبان ایتالیایی pesto alla genovese است. به طور سنتی این چاشنی لذیذ از ریحان، سیر خرد شده، دانه کاج، نمک، پنیر پامژان، پنیر پکورینو رومنو و روغن زیتون درجه یک تهیه میشود.
نام فعلی پستو از فعل ایتالیایی Pestare به معنای خرد کردن گرفته شده است و این نکته اشاره به روش تهیه این سس دارد. البته خود این کلمه نیز ریشه لاتین دارد. طبق سنت آشپزی لیگوریا مواد اولیه پستو در هاونی از جنس سنگ مرمر خرد و با هم مخلوط میشوند. ایتالیاییها کمتر از کلمه Pesto برای این چاشنی استفاده میکنند و این اصطلاح عموما به معنی خرد کردن به کار میرود.
به طور کلی دو نظریه مهم درباره تاریخچه پیدایش سس پستو وجود دارد. نظریه اول ریشه آن را متعلق به روم باستان میداند. رومیان باستان خوراکی شبیه پستو به نام moretum داشتند که از ترکیب سیر، نمک، برگ گیاهان، روغن زیتون و سرکه ساخته میشده است. در نظریه دوم معتقدند این سس در زمان قرون وسطی در آشپزی لیگوریا بجود آمده است و در رژیم غذایی آنان نقش بسزایی داشت.
جالب است بدانید که ریحان اولین بار در دستور یک آشپز ایتالیایی در سال ۱۸۶۳ به پستو اضافه شد. همچنین وقتی ریحان در فصلهایی کم یاب میشود، بجای آن از جعفری یا مرزنجوش استفاده میکنند. در آشپزی فرانسوی نیز پستو وجود دارد اما بدون دانه کاج. در آمریکایی شمالی از اوایل دهه ۹۰ میلادی این سس لذیذ ایتالیایی شناخته و محبوب شد.
دستورهایی بیشماری از پستو و البته پاستا پستو وجود دارد که قسمتی زیادی از آنها بنا به ذائقه و منطقه تهیه کاملا متفاوت است. همچنین از سس پستو در تهیه خوراکهای دیگری همچون سالاد و پیتزا نیز استفاده میشود.