آشپزی و غذای محلی خراسان
همانطور که در مطالب قبلی که به فرهنگ غذایی بزرگ و مکتب آشپزی ایرانی اشاره شد، شناخت فرهنگ غذایی مناطق مختلف ایران و رژیم غذایی آنان یکی از ابزارهای ارزشمند شناخت فرهنگ، شیوه زندگی و تاثیر اقلیم بر خوراک و رفتار اجتماعی مردمان در روزگاران گذشته است. بی شک شناخت و پی بردن به شیوه معیشت و کنشهای اجتماعی بدون شناخت فرهنگ غذایی و غذاهای محلی و سنتی هر منطقه ممکن نیست.
استان خراسان بزرگ از دیرباز دارای تاریخ بزرگ، پر فراز و نشیب و اثرگذار در کل ایران بوده است و به طبع این تاریخ و فرهنگ دیرینه دارای نشانهای بسیاری در زمینه خوراک و فرهنگ غذایی مردم این خطه دارد. به جرات میتوان گفت که تمام ویژگیهای فرهنگ غذایی و آشپزی کامل ایرانی در فرهنگ غذایی خراسان و آداب رسوم آنها نمود پیدا میکند. بطور مثال یکی از ویژگیهای بارز غذاهای محلی خراسان جنبه خواص درمانی و دارویی آن است که از قدیم در قالب خوراکهای مختلفی از جمله آش و اشکنه مورد استفاده قرار میگرفته است. همچنین شایان ذکر است که ریشه بسیاری از خوراکهای سنتی و محبوب ایرانی را در سرزمین پهناور خراسان شناسایی کردند، همانند قدیمیترین ظرف کلهپاچه که در گوری در منطقه باستانی در شمال خراسان شناسایی شده است.
یکی دیگر از ویژگیهای بارز فرهنگ غذایی خراسان تنوع قومیتی در اکثر نقاط خراسان است، که باعث ایجاد تنوع بالا در غذاهای محلی خراسان شده است. همچنین بنا بر باور برخی کارشناسان، قدیمیترین روستاهایی که بر پایه دو نوع معیشت کشاورزی – دامداری غذا تولید میکردند در این خطه بودهاند.
در نهایت تاریخ بسیار کهن، تنوع قومیتی و اقلیم مناسب برای کشاورزی و دامداری همه باعث بوجود آمدن فرهنگ غذایی بسیار بزرگی در قالب بی بدیل مکتب آشپزی ایرانی در خطه خراسان بزرگ شده است. از جمله معروفترین خوراکهای محلی خراسان میتوان به آش ماست سبزواری، شله مشهدی، انواع اشکنه، یخنی درگزی، توگی سرداغی، حلیم عدس، دیگچه مشهدی، خورش ریواس، قروت بیرجند، بلغور پلو، ساطری پلو و … اشاره کرد.