روغن آفتابگردان – Sunflower oil
روغن آفتابگردان روغنی است که از دانههای روغنی گل آفتابگردان استخراج میکنند. از این روغن برای مصارف خوراکی استفاده میشود. هنگامی که از گیاه آفتابگردان سخن به میان میآید معمولاً تخم آفتابگردان در ذهن تداعی میشود، زیرا که همه ما با تخم آن آشنایی داریم چه به مصرف تغذیه پرندگان برسد و یا خود از آن استفاده میکنیم ولی تمام قسمتهای این گیاه آفتابپرست از ریشه و ساقه و شاخه و گل آن گرفته تا مغز ساقه آن دارای خواص بسیاری است. آفتابگردان دارای طبع گرمی است که از نظر متخصصان طب سنتی، روغنهای با طبع گرم برای بدن مفید است.
سرخ پوستان آمریکا این گیاه را بخاطر تخم آن که بمصرف غذا میرسد، میکاشتند و پرورش میدادند.
آفتابگردان گیاهی است یکساله و تا حدود سه متر رشد میکند. گل آن درشت و زیبا و بقطر ۳۵ سانتیمتر میباشد. در وسط گل قرمز رنگ آن دایرهای قهوهای رنگ وجود دارد که تخمهای آفتابگردان دو را دور آنرا گرفتهاند.. این گیاه در اکثر نقاط دنیا وجود دارد. از تخم آفتابگردان روغن گرفته میشود که اشباع نشده است و برای پخت و پز مناسب است. روغن آفتابگردان، یکی از روغنهای رایجی است که برای سرخ کردن و پختوپز مواد غذایی، کاربرد گستردهای دارد. پس از آن که از دانه آفتابگردان روغن گرفتند، کنجاله آن را برای خوراک دام مورد استفاده قرار میدهند. روغن آفتابگردان حاوی اسیدهای چرب اشباع شده (۵ تا ۱۶ درصد) بوده و باقی اشباع نشده میباشد.
این روغن پرکاربردترین روغن سرخ کردنی در بین ایرانیها است. روغن آفتابگردان به دلیل تحمل بالای حرارت و اکسید نشدن سریع، از سال ۱۸۳۰ در روسیه به تولید صنعتی رسید. روسیه و اوکراین جزو بزرگ ترین تولیدکنندگان روغن دانه آفتابگردان در دنیا محسوب میشوند. حواستان باشد که روغن آفتابگردان هم مانند سایر چربیها کالری نسبتا بالایی دارد و ریزمغذیهای مفید موجود در آن، نباید باعث استفاده بیش از حد آن در برنامه غذایی شما شود. وجود سطح بالایی از ویتامین E و پایین بودن سطح چربیهای ترانس و اشباع در این روغن باعث شده متخصصان تغذیه آن را به عنوان یکی از بهترین روغنهای دوستدار قلب معرفی کنند. البته مصرف بیش از اندازه اسیدهای چرب اشباع نشده چند زنجیرهای امگا? که در انواع روغنهای گیاهی از جمله روغن دانه آفتابگردان وجود دارد، میتواند خطر ابتلا به سرطان پستان را در خانم ها پس از رسیدن به سن یائسگی افزایش دهد و ریسک ابتلا به سرطان پروستات را هم در مردان بالا ببرد، بنابراین بهتر است با مصرف به اندازه این روغن، فقط از فواید آن بهرهمند شوید و زمینه ابتلا به انواع بیماریها را با زیاده روی در مصرف روغنهای گیاهی به بهانه سالم بودنشان، در خود افزایش ندهید.
روغن آفتابگردان به شرط سالم تهیه شدن، یکی از سالمترین روغنهای نباتی است. این روغن سرشار از ویتامینE ، اسید فولیک، ویتامینB ، آهن و روی بوده و در کاهش شدت دفعات گُر گرفتگی به زنان یائسه کمک کرده و از مشکلات بیماری قند میکاهد. این روغن به دلیل غنی بودن از اسیدهای چرب غیراشباع برای سلامتی مفید و در تثبیت کلسترول خون موثر است. روغن آفتابگردان سالم، رنگ زرد روشن و شفاف و طعم مطلوبی دارد و روغنی مناسب برای پخت و پز غذا و استفاده در سسهای سالاد است.