دمنوش – Herbal tea
دَمنوش نوعی نوشیدنی است که در آن جزیی از گل، برگ، ساقه، ریشه، دانه، پوستِ میوه یا اجزای دیگر گیاهان دارویی که قابل حل در آب است، بصورت خشک یا تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. دم‌کردن یا گرفتن عصاره به وسیلهٔ آب متداول‌ترین و قدیمی‌ترین روش به کار بردن داروهای گیاهی است. روش تهیه به این صورت است که ابتدا روی گیاه که به طرز صحیحی خرد شده آب جوش می‌ریزند، سپس آن را به مدت ۵-۳ دقیقه در یک ظرف در بستهٔ شیشه‌ای یا چینی می‌گذارند و گاهی آن را هم می‌زنند و سپس مایع را از کاغذ صافی یا الک با شبکهٔ ریز عبور می‌دهند.
تاریخچه دمنوش
تاریخچهٔ دمنوش را نمی‌توان از تاریخچهٔ گیاهان دارویی جدا کرد. چینی‌ها ظاهراً نخستین بار از بوته‌ای گیاهی که دارای برگ های سبز و خزم و دندانه دار به نام چای است به عنوان دمنوش گیاهی در حدود پنج هزار سال پیش در سرزمین چین استفاده نمودند و طی سه قرن گذشته انگلیسی‌ها آن را به عنوان یک نوشیدنی غالب در کلیه کشورها متداول و بهره های کلان اقتصادی بردند. استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن، از سابقه‌ای به قدمت عمر بشر برخوردار است. طبق اسناد موجود، استفاده از گیاهان در تامین سلامت و پیش گیری از بیماری در بسیاری از تمدن‌های جهان از جمله مصر، یونان، چین، هند و ایران مرسوم بوده است. در ایران، استفاده از گیاهان دارویی به صورت‌های مختلف و از جمله دمنوش، سابقه‌ای بسیار کهن دارد.
در ایران باستان و در مذهب زرتشت یا مزدیسنا، استفاده از گیاهان در درمان بیماری‌ها چنان مرسوم بود که به پزشکی که در این راستا به مردم خدمت می کرد «ارور پزشک» می‌گفتند. ارور پزشک، طبیبی بود که به کمک عصارهٔ گیاهانو فرآورده‌های آن، بیماری‌ها را درمان می‌کرد؛ او کسی بود که روش درمانی‌اش به کمک شیوهٔ گیاهان و دمنوشهای گیاهی انجام می‌شد. استفاده از این دم‌نوش‌ها تا ۱۵۰ سال پیش در ایران رایج و مرسوم بود اما متأسفانه با رواج مصرف چای در ایران، استفاده از دم‌نوش‌هایی که روزی جزء لاینفک زندگی مردم بود، به طور محسوس کم شد و به این برگ سیاه به نام «چای» اعتیاد حاصل گردید.
قواعد مصرف دمنوش
اگرچه گیاهان دارویی منشاء طبیعی دارند و در مقایسه با داروهای شیمیایی عوارض کم‌تری ایجاد می‌کنند، اما مصرف بی‌رویه یا غیرعلمی برخی از این گیاهان می‌تواند موجب عوارض ناخواسته و حتی مسمومیت‌های شدید گردد؛ بنابراین مصرف دم‌نوش‌ها نیز همانند داروهای شیمیایی باید با آگاهی و پس از اطلاع از سازوکار عمل آن‌ها باشد. برای نمونه مصرف گل گاوزبان ایرانی به‌تنهایی در افرادی که فشار خون بالا دارند، می‌تواند به‌شدت مخاطره‌انگیز باشد. مادران باردار یا شیرده تنها پس از مشاوره با پزشک، مجاز به مصرف دم‌نوش‌ها هستند. در دمنوشهای ترکیبی معمولاً چند گیاه جهت یک رسیدن یک منظور و هدف با هم ترکیب می‌شوند، برای مثال گروهی از دمنوشهای ترکیبی انرژی‌زا هستند و بعضی دیگر کم کنندهٔ فشارخون و گروهی دیگر آرام‌بخش هستند که برخلاف انرژی‌زاها که ضربان قلب و انرژی را افزایش می‌دهند، به آرامش و تنش‌زدایی از بدن کمک می‌کنند.
در ایران در سال‌های اخیر دمنوشهای گیاهی و میوه‌ای مورد استقبال و مصرف برخی خانوارها قرار گرفته است. این استقبال دلایل مختلفی دارد. برخی برای نفع درمانی از این دم‌نوش‌ها استفاده می‌کنند. تعدادی برای تنوع بخشیدن به نوشیدنی روزانه، آن را مصرف می‌کنند و بعضی هم به خاطر اینکه دمنوش را یک نوشیدنی شیک می‌دانند، برای پذیرایی از آن استفاده می‌کنند.
تفاوت دمنوش با جوشانده
در دمنوش گیاه را کمی کوبیده و در آب جوشیده شده به مدت چند دقیقه در حالی که در ظرف بسته است، روی بخار ملایم قرار می‌دهند و بعد صاف می‌کنند. نوشیدنی حاصل از گل گاوزبان، گل ختمی، به لیمو، سنبل الطیب نوعی دمنوش گیاهی است. در مقابل اگر گیاه را مستقیم با آب سرد یا گرم بجوشانند، جوشانده‌ای بدست می‌آید که خاصیت و اثر آن قوی تر از دمنوش است، چرا که حین جوشاندن مواد بیشتری از گیاه خارج می‌شود. بسیاری از گیاهان باید به صورت دم کرده استفاده شود و اگر بر اثر ناآگاهی یا غفلت جوشانده شود، خاصیت آن تغییر می‌کند و گاهی موادی از گیاه آزاد می‌شود که دارای عوارض ناگواری خواهد بود.
طرز تهیه دم‌نوش‌ها
روش تهیه دمنوش به این صورت است که ابتدا روی گیاه که به طرز صحیحی خرد شده آب جوش می‌ریزند، سپس آن را به مدت ۵-۳ دقیقه (در صورت استفاده از برگ و یا گل) در یکی ظرف در بستهٔ شیشه‌ای یا چینی می‌گذارند و گاهی آن را هم می‌زنند و سپس مایع را از کاغذ صافی یا الک با شبکهٔ ریز عبور می‌دهند. در صورتی که از قسمت‌های سفت گیاه مانند ریشه و یا میوه برای دمنوش استفاده شود، توصیه می‌شود که پس از خرد شدنِ ریشه یا میوه، حدود ۷ دقیقه در درون ظرف سربسته باقی بماند.
دمنوش را می‌توان بصورت چای گیاهی کیسه‌ای، گیاه یا میوه خشک شده، گیاه تازه و یا چای سرد (با یخ) درست کرد. طرز تهیه دم نوش چای سرد مانند نوع بدون یخ دمنوش است با این تفاوت که مقدار آبجوشی که بر روی گیاه ریخته می‌شود یک سوم تا یک چهارم میزان بدون یخ است و محلول غلیظ‌تر است. بعد از ریختن آب جوش، محلول چند بار بهم زده شده و در ظرفی دردار مدتی به حال خود رها گذاشته می‌شود. هنگامی که مایع حرارت خود را از دست داد مایع از داخل ظرف در بسته به درون یک لیوان حاوی یخ ریخته می‌شود. در صورت استفاده از گیاه تازه چای زیباتر به نظر می‌آید اما از نظر داشتن خواص دارویی گیاه خشک شده به مراتب خواص بیشتری نسبت به گیاه تازه دارد.
پیشنهاد میکنیم این مطالب را هم بخوانید :
(4 رای، میانگین : 5٫00 از 5)
Loading...
سلام.واقعا وبسایت خوبی دارید
سلام.واقعا وبسایت خوبی دارید